Thema 2024

Bergen & Bouwen

Het woeste berglandschap heeft de mens door de eeuwen heen voor grote uitdagingen gesteld, en toch zijn de grootste moeilijkheden overwonnen en zijn er op de meest ruige plekken wegen aangelegd, tunnels gegraven en bouwwerken verrezen. Van een afstand lijken de bergen onaangetast, maar komen we dichterbij, dan zien we de bergwegen met haarspeldbochten en lawinehekken, kabelbanen en lift stations, almhutten en bivakken, en – zelfs hoog boven de boomgrens – loopgraven, bunkers en forten. Ook op de meest afgelegen bergtoppen heeft de mens zijn stempel weten te drukken.

Beroemde architecten bouwden mondaine mountain resorts, bezoekerscentra en musea. Zo bouwde de Iraakse architect Zaha Hadid het futuristische Messner Mountain Museum op de top van Kronplatz op 2275 meter. Op de flanken van de Monte Rosa verrees de opvallende nieuwe Monte Rosa-hut in de vorm van een bergkristal.

Ook stuwdammen zijn gigantische bouwprojecten die een berglandschap ingrijpend veranderen. Dicht bij huis, in Kerkrade en ten zuiden van Aken, versterken deze bouwwerken juist het berggevoel: door de stuwmeren waan je je soms in Canada. Ook op een andere manier is in deze regio het berggevoel aangewakkerd: toen hier volop kolen werden gedolven, zijn er letterlijk bergen gebouwd. Vanaf de Wilheminaberg in Landgraaf, een mijnsteenberg, zie je de Halden en Terrils – zoals ze in Duitsland en België heten – duidelijk uit het landschap omhoog steken.

Zo heeft de mens altijd geprobeerd de natuur te temmen en te domineren, hij heeft letterlijk bergen toegevoegd of verplaatst. Zijn deze ontzagwekkende ingrepen hoogstandjes van menselijk vernuft, of van hoogmoed? Mogen we ze bewonderen of moeten we ze een halt toe roepen? Moeten we een tunnel afkeuren die ervoor kan zorgen dat een afgelegen vallei in de Himalaya bereikbaar wordt voor goed onderwijs, medische hulp en toeristen? Of de verbouwing en verduurzaming van een berghut hoog in de Alpen, zodat we er kunnen genieten van douches met warm water?

In onze bergfilms en in evenementen die we organiseren komt het thema Bergen & Bouwen uitgebreid aan bod. Het biedt interessante aanknopingspunten met de programma’s van het Institute of Cartopology in Vaals, het Green Transformable Building-Lab en het New Regional Bauhaus in Heerlen en de RWTH in Aken. Samen met deze partners proberen wij de ingewikkelde vragen rondom bergen en bouwen te beantwoorden.