Andrew Davies en de schoonheid van kaarten

Andrew Davies is de persoon achter Mapping the Mountains

In 1984 heeft Andrew de moorlands van zijn Heimat in Engeland verruild voor het Limburgse heuvelland. Sinds zijn kinderjaren heeft hij een fascinatie voor landkaarten, de bergen en The Great Outdoors. De bergen en het verhaal eromheen zijn natuurlijk wonderbaar, maar er is ook nog veel in je eigen omgeving te ontdekken.

Andrew, hoe is jouw fascinatie voor o.a. landkaarten en bergen tot stand gekomen?

‘Mijn vader werkte op kantoor in het centrum van Manchester en op een dag kwam hij thuis met een ingelijste foto van de Matterhorn die daarna jarenlang boven de schouw heeft gehangen. Ik raakte in de ban van de Matterhorn en de verhalen eromheen, vooral de roekeloze daden van Edward Whymper en zijn eerste beklimming van deze legendarische berg.

Ondanks mijn vaders fascinatie voor een berg in de Alpen, waren mijn ouders niet echt fanatieke ‘outdoor types’. Ze hielden echter wel enorm van de natuur en rust en zochten elke zomer afgelegen plekjes op in Wales of Schotland. Op vakantie in de bergen zijn vond ik geweldig en ik was altijd verdrietig als we naar huis terugkeerden. Mijn moeder noemde me een berggeit. Behalve dat, was ik toen al heel erg ruimtelijk ingesteld, iets wat ik beschouw als een soort zesde zintuig: als ik boven op een berg stond, was ik altijd nieuwsgierig naar alle andere herkenningspunten in de weide omgeving. Logisch dan dat je een kaart als hulpmiddel pakt om het landschap te ontdekken. Voor veel mensen is een fotoalbum de ultieme herinnering aan een vakantie, voor mij is een landkaart dat!
Sinds het overlijden van mijn vader in 2014 hangt die foto van de Matterhorn overigens bij mij in thuis Heerlen.’

Heb jij ooit een dappere poging gedaan om een gebied in kaart te brengen? Het Limburgse heuvelland is namelijk de plek waar de bergen beginnen.

‘Eerlijk gezegd niet. Maar vaak, als herinnering aan een boeiende tocht in de bergen of elders, schrijf ik een dagboek en teken ik voor mezelf een kaart van mijn omzwervingen. De leukste herinnering aan zo’n avontuur is echter een gedetailleerde topografische kaart van de omgeving. Als die ontbreekt – en die kans is groot in veel landen – is mijn vakantie toch een beetje verpest!
Wat Zuid-Limburg betreft is mijn collectie 1:25.000 topografische kaarten van de omgeving écht onmisbaar.’

Hoe vaak gebruik jij vandaag de dag nog landkaarten? Want laten we eerlijk zijn, een digitaal navigatiesysteem is tegenwoordig toch zoveel makkelijker?

‘Net als een sterke kop Engelse thee zijn kaarten een deel van mijn leven. Ze liggen overal thuis en vaak op de wc, gewoon als referentie. In de lockdown heb ik ontzettend veel gewandeld en gefietst en hoewel ik na 36 jaar wonen in Limburg alle wandel- en fietspaden in de omgeving als mijn broekzak ken, kom ik veel verrassingen tegen. In veel gevallen is een gedetailleerde kaart dan uiteraard handig om de verborgen hoekjes te ontdekken.
GPS en landkaarten zijn als appels met peren vergelijken. Een digitaal navigatiesysteem is leuk speelgoed en zeer bruikbaar als je van A naar B wilt komen, maar echt waardeloos als je wilt uitwijken naar een bredere omgeving. Digitale kaarten op de computer of telefoon zijn ook fijne hulpmiddelen, zeker onderweg, maar wat is er nou leuker dan gezellig een papieren landkaart uit te vouwen en te bestuderen op de keukentafel?’

In 2019 was jij curator van de eerste expositie Mapping the Mountains. Hoe is dit idee tot stand gekomen?

‘Dat idee – zoals veel goede ideeën – is uitgekristalliseerd in de kroeg. Als DMFF-vrijwilliger, wisten Toon en Thijs [DMFF directeuren] allang dat landkaarten mijn ding waren en zij plaagden mij al regelmatig om iets over bergcartografie te organiseren: dat paste precies bij de geest van het festival. Na een avond bij Café Pelt [in Heerlen] in november 2018 hebben ze me uiteindelijk over de streep getrokken. Toen ik de volgende dag wakker werd, vond ik het een angstaanjagend vooruitzicht. Maar langzamerhand heb ik een plan uitgestippeld en de opdracht fluitend aangepakt. Gelukkig had ik ook veel input van contacten in de IAMF, en vooral van collega’s bij de nationale bibliotheek van de CAI in Turijn. Hun gedigitaliseerde catalogus van historische kaarten diende als een soort uitgangspunt voor de hele opzet.

Ten slotte kon ik ook rekenen op de steun van andere DMFF-collega’s en de prettige samenwerking met de Vondst, het Limburgse centrum voor archeologie waar de expositie werd tentoongesteld. Het werk was zeer intensief maar ik heb me er geen minuut aan verveeld en ben bovendien heel erg trots op het eindresultaat.’

Expositie Mapping the Mountains werd wegens het grote succes verlengd. Waarom denk je dat mensen zoveel interesse in landkaarten tonen?

‘Ik ben echt niet de enige: veel mensen zijn gefascineerd door landkaarten. Ze roepen op tot avontuur of dienen als herinnering aan een mooie belevenis in het verleden. Iedere bezoeker had zijn eigen redenen om de expositie te bezichtigen en we hadden een legioen aan verschillende mensen over de vloer. Bijvoorbeeld bergwandelaars die in een historische kaart een bepaald berggebied herkenden waar ze geweest waren. Anderzijds bezocht een oud-mijnmeter [iemand die mijngangen in kaart brengt] de expositie om de ondergrondse kaarten die we van het nationale mijnmuseum in leen hadden te bezichtigen.
Mapping the Mountains vertelde uiteraard een specifiek verhaal over bergen, maar als ik eerlijk ben was deze tentoonstelling in veel opzichten meer een expositie over kunst dan wetenschap.’

Komt er een vervolg op Mapping the Mountains? Of heb je nog andere plannen?

‘Het Mapping the Mountains-project is nog lang niet afgelopen! Tijdens het elfde Dutch Mountain Film Festival in november 2021 is de tentoonstelling in Aken te zien, aan de voet van de Lousberg, waarvandaan nota bene de hedendaagse kartering van het Rijnland en de omliggende Euregio begonnen is – waar uiteraard de nodige aandacht aan besteed wordt. De expositie vindt plaats in het Tuchwerk, een oude textielfabriek die nu fungeert als multifunctioneel centrum voor creatieve activiteiten.

Ook andere (bergfilm)festivals in het buitenland hebben belangstelling voor Mapping the Mountains getoond. Dat was altijd al de bedoeling. Er zijn plannen om de tentoonstelling in 2022 naar Banff in Canada te brengen en natuurlijk moet er dan weer extra materiaal worden voorbereid om de tentoonstelling af te stemmen op het betreffende gebied: in dit geval de Canadese Rockies, waar zó veel kaarten en verhalen over zijn!

Bovendien ben ik een boek aan het schrijven. Dat zal veel breder van opzet zijn dan de tentoonstelling, zowel historisch als geografisch, met een focus op de mensen en plaatsen die bergen – letterlijk – op de kaart hebben gezet. Er zijn zoveel interessante kaartverhalen te vertellen, dus ik ben momenteel archiefmateriaal en andere bronnen aan het onderzoeken, bijvoorbeeld in bibliotheken van alpenclubs in heel Europa. Wat wil je nog meer?

Laatste vraag: wat zouden we in onze eigen omgeving kunnen gaan ontdekken?

‘Dat is een moeilijke vraag! Ik heb onlangs een blog geschreven over het genot van ‘urban walking’ in verband met de lockdown en wat je allemaal aan je eigen voordeur kunt beleven.
Ik heb geen absoluut favoriete plek in de omgeving rondom Heerlen, maar bij een heldere hemel vind ik het uitzicht vanaf de Vrouwenheide bijzonder mooi: je kunt vanaf hier bijna de hele Euregio aanschouwen.
Verder heb ik op de Engelstalige DMFF-website ‘insider tips’ samengesteld voor mensen die van buiten de regio komen. Maar dat is slechts het topje van de ijsberg!’

Heb je de expositie Mapping the Mountains in Heerlen gemist?

Geen probleem. Wij hebben alles voor je gedocumenteerd:

• Bekijk foto’s van de expositie op Flickr
• Bekijk hieronder de korte film.
• Kom in november 2021 naar de vernieuwde expositie Mapping the Mountains in Aken!